Beslenmemizde İyotun Yeri ve Önemi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İyot, vücudumuzda tiroid hormonu olan tiroksinin sentezlenmesinden sorumlu bir mineraldir. Bu hormon metabolizma hızımıza etki eder ve vücut tarafından üretilemediği için gıdalar ile alınması gereklidir.

İyot Eksikliği ve Olası Sorunları

Yeteri düzeyde alınmadığında endemik guatr, hipotiroidi, saç dökülmesi ve cilt kuruluğu gibi sorunlara neden olur. İyot yetersizliği olan gebe kadınlarda düşük ya da erken doğuma yol açabileceği gibi bebeklerde büyüme ve zihinsel fonksiyonların gelişiminde sıkıntı yaratır. Çocuklarda öğrenme güçlüğü, kretenizim (fiziksel cücelik, diş yapısı sorunu ve mental gerilik) baş gösterir.

Gereğinden fazla iyot alımı da yine hipotiroidi ve otoimmin tiroid rahatsızlıklarına neden olabilmekte ve zehirlenmeye yol açmaktadır. İyot takviyelerin kullanımı, eksikliği saptanmadan tavsiye edilmemelidir.

Tuza İyot Eklenmesi

Ülkemizde halk sağlığı alanında yapılan bilimsel çalışmalar ile toprak ve suyun birçok yerde iyottan yetersiz olduğu ve bu nedenle yaygın olarak görülen endemik guatr vb sorunların önüne geçebilmek için dünya genelinde uygulanan en kolay ve en ucuz yöntem olan, herkesin kolayca ulaşacağı ve yaygın tüketimi olan tuzun iyonlaşmasına karar verilmiştir. İyotlu tuz üretimi 1952’de başlamıştır. Başlangıçta, iyotlu tuz tüketimi bir zorunluluk değildi, ancak 1998’den itibaren resmî gazetede yayınlanan yasal zorunlulukla birlikte iyotlu tuz tüketimi yaygınlaşmıştır. Daha sonrasında, iyotlu tuz tüketmemesi gerekenler için 250 gr ambalajlarda iyotsuz tuz üretimine izin veren düzenleme yapılmıştır.

Kimler İyotsuz Tuz Tüketmelidir?

Hipertiroidi hastaları, nodüler guatr rahatsızlığı olanlar, graves hastalığı durumunda iyotsuz tuz tüketmelidir. Bunun dışında kalan herkes iyotlu tuz tüketimi yapmalıdır.

İyot Kaynakları

Tuzun iyotlanması ile alımımızın dışında, diğer iyot kaynağı gıdalar ise balık, karides, deniz fasulyesi, deniz yosunu, yumurta, filizlendirilmiş kurubaklagiller, kuru erik, dereotu, sarımsak, ıspanak, pazı, süt ve yoğurt, çilektir. İyot bakımından zengin olan deniz yosunu, Japon kadınlarında meme kanseri oranının düşük olması ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.

İyotun Saklanması ve Kullanımı

İyot uçucu bir yapıya sahiptir. İyotlu tuz koyu renkli cam kavanozlarda, ağzı kapalı ve ışık almayan ortamda saklanmalıdır. Saydam cam tuzluk ve kavanoz kullanılmamalıdır. Bitkisel beslenmeye sahip olan kişilerde, deniz kenarında olmayan topraklarda yetişen bitkisel kaynaklarda iyot oranı düşüktür.

İyot Eksikliği Belirtileri

İyot eksikliğinin varlığı ile ilgili belirtilere dikkat etmeliyiz. İyot eksikliğinin klinik belirti ve semptomları şunlar olarak belirtilmektedir:

• Depresyon
• Kilo verme güçlüğü
• Cilt kuruluğu
• Baş ağrısı
• Yorgunluk
• Unutkanlık
• Adetle ilgili sorunlar
• Hiperlipidemi (kan yağları yüksekliği)
• Tekrarlayan enfeksiyonlar
• Soğuğa karşı duyarlılık
• El ve ayakların soğuk olması
• Zihin bulanıklığı
• Saçlarda incelme
• Kabız
• Nefes darlığı
• Böbrek işlevlerinde azalma
• Kas güçsüzlüğü, eklem katılığı

Sadece bu semptom ve belirtilere bakarak iyot eksikliği olduğunu söylemek doğru değildir. İyot eksikliği, kan testleri ile saptanabilir. Sonuç olarak, iyot eksikliği saptanmadan ve hekim tarafından önerilmeden iyot takviyesi kullanılmamalıdır.

İyot ve Tiroid Hastalıkları

İyot eksikliği, tiroid bezinin normal işlevini etkileyebilir ve hipotiroidiye neden olabilir. Hipotiroidi, tiroid hormonlarının yetersiz üretimi ile karakterizedir. Tiroid hormonları, vücudumuzun metabolizmasını kontrol eder ve büyüme, gelişme ve enerji üretimi gibi birçok süreçte önemli bir rol oynar. Ayrıca, iyot fazlalığı da tiroid sorunlarına neden olabilir.

Sonuç

İyot, vücudumuz için önemli bir mineraldir ve tiroid hormonu üretiminde kritik bir rol oynar. İyot eksikliği, birçok sağlık sorununa neden olabilir. Bununla birlikte, gereğinden fazla iyot alımı da sağlık sorunlarına yol açabilir. İyotlu tuz tüketimi, iyot eksikliğini önlemek için kolay ve uygun maliyetli bir yoldur. Ancak, iyot takviyesi kullanmadan önce, iyot eksikliği belirtilerinin saptanması ve hekim önerisi alınması önemlidir. Doğal kaynaklardan da iyot alınması, sağlıklı bir yaşam tarzının ayrılmaz bir parçasıdır.